اضطراب را با استرس اشتباه نگیریم
سید محمد حسینی (عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران)
خیلی از آدم‌ها هستند که قبل از انجام کارهای خاصی مانند، سخنرانی كردن برای گروهي، آماده شدن برای اجرای موسیقی، شرکت کردن در مسابقه ورزشی یا خواندن یک بیت شعر عصبی می‌شوند یا می‌ترسند.
این افراد در این موقعیت ها دست و پای خود را گم می کنند و دچار نوعی سردرگمی می شوند.
روانشناسان این حالت را استرس یا فشار روانی تعریف می کنند.
استرس می تواند تاثیرات روانی و جسمی بر فرد داشته باشد که بالا رفتن ضربان قلب، تعریق دستان، مشکلات تنفسی و سردرگمی و نگرانی مستمر از علائم آن است.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) استرس را فرایندی پیشرونده می داند که هر لحظه ممکن است وضع موجود را خراب تر کند.
به این ترتیب که در این شرایط ما نمی توانیم بر اوضاع خود مسلط شویم و واکنش های غیرمعقولانه از خود نشان می دهیم.
بعضی از محققان استرس را به عنوان تعاملي بین فرد و جنبه‌هایی از محیط و بعضی دیگر به عنوان یک پاسخ و برخی دیگر به عنوان یک محرک تعریف کرده‌اند .
استرس با اینکه شرایط ناگواری برای فرد به وجود می آورد و باعث احساس خشم، ترس و ناكامي مي‌شود و سلامت بدني و رواني افراد را به خطر مي‌اندازد.
اما در اندازه كم مي‌تواند اثر مثبت داشته باشد، باعث افزايش انگيزه شود و محركي براي مقابله با موقعيت‌هاي مشكل زا باشد.
رویدادهای محیطی که علل ايجاد كننده استرس هستند، عوامل استرس زا نامیده می شوند .
این عوامل شرايطي دارند كه آغاز كننده يك تغيير در وضعيت فيزيكي يا رواني به حساب می آیند.
به‌عبارت ديگر، برهم زننده تعادل فيزيكي و رواني هستند.
استرس‌زا‌ها مثبت يا منفي هستند و عكس‌العمل‌هاي فيزيولوژيكي در فرد ايجاد مي‌كنند .
معمولا بین فهم استرس و اضطراب دچار اشتباه می شویم.
لازم است بدانیم اضطراب احساسي بسيار ناخوشايند، اغلب مبهم، دلواپسي است که با يک يا چند تا از احساس‌هاي جسمي همراه مي‌شود.
مثل احساس خالي شدن سر دل، تنگي قفسه سينه، تپش قلب و به تعبیری دیگر وجه افتراق استرس و اضطراب در مشخص یا نامشخص بودن منبع هراس است.
بدین ترتیب که در استرس منبع ترس مشخص است و فرد می داند دقیقا از چه چیزی می ترسد.
اما در اضطراب مشخص نیست و بیشتر حالت نگرانی و دلهره وجود دارد.
اما چگونه می توان استرس را کنترل کرد؟
روانشناسان و مشاوران در پژوهش ها و کارهای درمانی خود به این نتیجه رسیده اند که روش هایی می تواند در کنترل استرس موثر باشد.
از جمله: تغییر نگرش در فرد، القای باورها و افکار مثبت یا مثبت اندیشی، روش های ذهن آگاهی یا مراقبه، تقویت بنیان های معنوی و باور به معنویت به عنوان راهی که زندگی را هدفمند می کند و قرار گرفتن در شرایط و خانواده امن و همدل.
